اینترنت اشیاء (Internet of Things) روزبه‌روز در حال گسترش است و دلیل آن کاملاً مشخص است. با این حال، در حالی که بسیاری از حرفه‌ای‌های زنجیره تأمین ارزش آن را درک کرده‌اند، قابلیت‌های پایداری این فناوری اغلب نادیده گرفته می‌شود. این دستگاه‌های متصل به اینترنت می‌توانند ردپای کربنی (Carbon Footprint) کسب‌وکارهای کوچک و شرکت‌های بزرگ را به طور چشمگیری کاهش دهند. در این مقاله، به بررسی نقش IoT در کاهش ضایعات و افزایش پایداری زنجیره تأمین می‌پردازیم و راهکارهایی را برای بهینه‌سازی عملیات شما ارائه می‌دهیم.
وضعیت تأسف‌بار زنجیره‌های تأمین پایدار امروزی
گزارش “وضعیت پایداری زنجیره تأمین 2024” از مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) که بیش از ۷,۰۰۰ حرفه‌ای زنجیره تأمین از بیش از ۸۰ کشور را مورد بررسی قرار داده، نشان می‌دهد که بسیاری از سازمان‌ها در دستیابی به اهداف پایداری خود با چالش‌های جدی مواجه هستند، به‌ویژه در زمینه کاهش انتشارات Scope 3.
- Scope 1: انتشارات مستقیم ناشی از عملیات، مانند سوخت مصرفی در تأسیسات یا ناوگان حمل‌ونقل.
- Scope 2: انتشارات غیرمستقیم ناشی از تأمین‌کنندگان انرژی، مانند برق مصرفی.
- Scope 3: انتشاراتی که ردیابی آن دشوارتر است و شامل فعالیت‌های بالادستی و پایین‌دستی، از تأثیر سرمایه‌گذاری‌ها تا استفاده از محصولات فروخته‌شده می‌شود.
این گزارش نشان می‌دهد که پیچیدگی محاسبه ردپای کربنی یکی از موانع اصلی است. زنجیره‌های تأمین به قدری بزرگ و پیچیده هستند که حاشیه خطای آن‌ها بسیار زیاد است. این موضوع باعث می‌شود بسیاری از سازمان‌ها از اتخاذ استراتژی‌های پایدار و سرمایه‌گذاری در راه‌حل‌های سبز (Green Solutions) دلسرد شوند. حدود ۶۷ درصد از سازمان‌ها هنوز اهداف “صفر خالص” (Net Zero) ندارند و ۳۳ درصد باقی‌مانده که چنین اهدافی دارند، اغلب آمادگی لازم برای دستیابی به آن‌ها را ندارند.
کاهش انتشار کربن در حمل‌ونقل حیاتی است، زیرا این بخش از کنترل خارج شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که انتشارات زنجیره تأمین یک شرکت به طور متوسط ۱۱.۴ برابر بیشتر از انتشارات مستقیم آن است. با این حال، بیشتر شرکت‌ها دید محدودی به شبکه تأمین گسترده خود دارند و فقط روی Scope 1 و Scope 2 تمرکز می‌کنند؛ بنابراین فاصله زیادی با صفر خالص دارند.
کمبود نیروی کار، نوسانات تقاضا، مشکلات حمل‌ونقل و مسائل تأمین مواد اولیه، شرایط را پیچیده‌تر می‌کند. اما با وجود این چالش‌ها، بهبود پایداری زنجیره تأمین غیرممکن نیست، به‌ویژه با کمک راه‌حل‌های جدید IoT. اگر سازمان‌ها دید بهتری به عملیات خود پیدا کنند و تصمیمات مبتنی بر داده (Data-Driven Decisions) بگیرند، می‌توانند بر این موانع غلبه کنند.
نقش اینترنت اشیاء (Internet of Things) در ایجاد زنجیره تأمین پایدار
یک زنجیره تأمین مبتنی بر IoT مزایای متعددی نسبت به زنجیره‌های سنتی دارد. این فناوری با بهینه‌سازی زمان‌بندی سفارش‌ها، مدیریت موجودی (Inventory Management) و عملکرد سیستم، ردپای کربنی شرکت‌ها را کاهش می‌دهد. IoT می‌تواند در سناریوهای کم‌تقاضا یا پرتقاضا بین ۵۰ تا ۷۰ درصد انتشار کربن را کاهش دهد. این موضوع بسیار مهم است، زیرا حمل‌ونقل بیش از ۷۵ درصد از کل انتشارات زنجیره تأمین را تشکیل می‌دهد. این بهبودهای کارایی همچنین سودآوری کلی را تا ۳۰ درصد افزایش می‌دهند.
چه صاحب یک کسب‌وکار کوچک باشید و چه مدیر یک شرکت بزرگ، این دستگاه‌های متصل به اینترنت می‌توانند شبکه تأمین شما را سبزتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر کنند. این یک موقعیت برد-برد است! از بهینه‌سازی مصرف سوخت ناوگان تجاری (Commercial Fleets) گرفته تا افزایش بهره‌وری انرژی در انبارها، IoT همه چیز را پوشش می‌دهد.
برای مثال، روشنایی را در نظر بگیرید. روشنایی یکی از منابع بزرگ مصرف انرژی است، به‌ویژه حالا که ربات‌ها بیشتر کارهای انبارها را انجام می‌دهند. طبق گزارش وزارت انرژی ایالات متحده (U.S. Department of Energy)، روشنایی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از کل مصرف برق یک ساختمان تجاری را تشکیل می‌دهد. اما حسگرهای اشغال IoT می‌توانند این میزان را به شدت کاهش دهند: مناطق ذخیره‌سازی شاهد کاهش ۴۵ تا ۸۰ درصدی و انبارها کاهش ۵۰ تا ۹۰ درصدی خواهند داشت.
IoT حتی در سطح کارکنان نیز می‌تواند ردپای کربنی شبکه تأمین شما را کاهش دهد. با دستگاه‌های پوشیدنی مجهز به ردیابی معیارها (Metric-Monitoring Wearables)، می‌توانید حرکات و رفتارهای کارکنان را بهتر رصد کنید. از آنجایی که راه‌حل‌های مقیاس‌پذیر و دوستدار محیط زیست وجود دارد، نیازی به سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های تجدیدپذیر یا صفر خالص برای شارژ این دستگاه‌ها ندارید.
به عنوان مثال، یک ژنراتور ترموالکتریک که از گرمای بدن نیرو می‌گیرد، تفاوت دما بین سطوح گرم و سرد را به برق تبدیل می‌کند. با پیشرفت‌های اخیر در الکترونیک انعطاف‌پذیر و مینیاتوری‌سازی، ردیاب‌های تناسب اندام متصل به اینترنت که از گرمای تلف‌شده بدن انسان تغذیه می‌کنند، اکنون ممکن شده‌اند. این دستگاه گواهی بر توانایی IoT در ایجاد فرصت‌های پایداری جدید است که قبلاً در دسترس نبودند.
فناوری ردیابی و بهینه‌سازی IoT
یک گره متصل به اینترنت (Internet-Enabled Node) می‌تواند استفاده از منابع را در لحظه ردیابی و بهینه‌سازی کند، زیرا به طور مداوم با دستگاه‌ها و سیستم‌های دیگر ارتباط برقرار می‌کند. حسگرها برای ارائه اطلاعات به‌روز ایده‌آل هستند، زیرا می‌توانند داده‌هایی از لرزش تا دما را جمع‌آوری کنند. این ویژگی به‌ویژه برای کسب‌وکارهایی که به زنجیره سرد (Cold Chain) وابسته‌اند، بسیار مفید است.
داده‌های تولیدشده توسط IoT که تحلیل می‌کنید، فرآیندهای مستندسازی و گزارش‌دهی شما را بهبود می‌بخشد و به شما کمک می‌کند پیشرفت خود را به سمت اهداف صفر خالص ردیابی کنید. این مجموعه‌داده‌های به‌روز را می‌توانید مستقیماً در فضای ابری (Cloud) آپلود کنید تا ذی‌نفعان بتوانند سازمان شما را پاسخگو نگه دارند. این موضوع انگیزه بیشتری برای بهبود به شما می‌دهد.
زیرساخت پشت فناوری‌هایی مثل IoT باید پیچیده باشد. اطمینان از قابلیت همکاری (Interoperability) چالش‌برانگیز اما ضروری است تا انتقال داده‌ها بدون مشکل انجام شود. نرم‌افزار به‌عنوان سرویس (SaaS) پایه و اساس را فراهم می‌کند. این نرم‌افزار چارچوبی قابل‌دسترس برای تحلیل داده‌ها و مدیریت دستگاه‌ها ارائه می‌دهد و پیچیدگی پیاده‌سازی را ساده‌تر کرده و مقیاس‌پذیری را افزایش می‌دهد.
رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (APIs) قوانین ارتباط بین اپلیکیشن‌ها را مشخص می‌کنند و لایه بعدی فناوری پشتیبانی‌کننده از زیرساخت IoT را تشکیل می‌دهند. این رابط‌ها همه چیز را از پلتفرم‌های مدیریت کسب‌وکار تا سیستم‌های پردازش پرداخت به هم متصل می‌کنند. برای مثال، یک کسب‌وکار متوسط حدود ۱۳۰ اپلیکیشن SaaS جداگانه دارد که نشان‌دهنده نیاز به APIs است.
اگر می‌خواهید به‌روزرسانی‌های لحظه‌ای، انتقال روان بسته‌های داده و قابلیت‌های اتوماسیون را با دستگاه‌های IoT ممکن کنید، SaaS و APIs به‌عنوان پایه فناوری شما عمل خواهند کرد. البته، می‌توانید از راه‌حل‌های پیشرفته‌تری مثل هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) یا رباتیک مشارکتی (Collaborative Robotics) نیز استفاده کنید. گزینه‌های یکپارچه‌سازی شما فقط به خلاقیت و بودجه‌تان محدود است.
تحلیل داده‌های IoT برای کاهش ضایعات
امروزه بیشتر مدیران زنجیره تأمین از فناوری‌های قدیمی استفاده می‌کنند که ارتباط را پیچیده و تصمیم‌گیری را کند می‌کند. برای مثال، ۶۷.۴ درصد هنوز از صفحات گسترده اکسل (Excel Spreadsheets) به‌عنوان ابزار اصلی مدیریت خود استفاده می‌کنند. اگرچه این صفحات امکان همکاری را فراهم می‌کنند، اما ارزش غیرفعالی مثل حسگرهای متصل به اینترنت تولید نمی‌کنند. برای وظایف حیاتی مثل مدیریت موجودی، دستگاه‌های IoT گزینه بسیار بهتری هستند.
بهبود سازگاری زیست‌محیطی مدیریت موجودی با تحلیل داده‌های مبتنی بر IoT یکی از مؤثرترین استراتژی‌های موجود است. این روش علاوه بر کاهش چشمگیر هزینه‌های فرود (Landed Costs)، ضایعات را به شدت کاهش می‌دهد. وقتی کسب‌وکارها به بینش‌های پیش‌بینانه و مبتنی بر داده دسترسی داشته باشند، اجازه نمی‌دهند محصولات در قفسه‌های انبار خاک بخورند.
دید به شبکه‌های تأمین گسترده به شرکت‌ها کمک می‌کند تا مدیریت موجودی به‌موقع (Just-in-Time Inventory Management) را به کمال برسانند و انتشارات غیرمستقیم را به شدت کاهش دهند. سازمان غیرانتفاعی بین‌المللی CDP تخمین زده که Scope 3 به طور متوسط ۷۵ درصد از کل انتشارات گازهای گلخانه‌ای را تشکیل می‌دهد. این یعنی رهبران کسب‌وکار با کسب دید IoT می‌توانند سه‌چهارم مسیر به سمت صفر خالص را طی کنند.
پیشرفت به سمت زنجیره‌های تأمین صفر خالص
IoT نقش مهمی در افزایش کارایی دارد و در نتیجه ردپای کربنی زنجیره‌های تأمین شرکت‌ها را کاهش می‌دهد. چه از آن برای نظارت استفاده کنید و چه برای تولید بینش‌های مبتنی بر داده، این فناوری فرآیندهای تصمیم‌گیری شما را بهبود می‌بخشد و به شما کمک می‌کند تا گام‌های بزرگی به سمت آینده‌ای صفر خالص بردارید.
با استفاده از اینترنت اشیاء، نه‌تنها می‌توانید ضایعات را کاهش دهید و پایداری را بهبود ببخشید، بلکه سودآوری خود را نیز افزایش خواهید داد. حالا وقت آن است که با IoT شروع کنید و زنجیره تأمین خود را به سطح بعدی ببرید!
منبع: iotforall