اخیراً به نظر می‌رسد هر اپلیکیشن یا دستگاهی به نوعی به فضای ابری (Cloud) متصل است؛ چه برای ذخیره داده‌ها، پردازش یا کار کردن در آن. اما اگر تازه با اینترنت اشیاء (Internet of Things – IoT) آشنا شده‌اید یا خیلی اهل تکنولوژی نیستید، شاید دقیقاً ندانید این یعنی چه. در این مقاله، تاریخچه مختصری از پیدایش فضای ابری، توضیحی درباره نحوه کارش و اینکه چطور می‌تواند به کسب‌وکار یا پروژه‌تان کمک کند
فضای ابری (Cloud) چیست؟
تاریخچه‌ای کوتاه
در دهه ۱۹۷۰، کسب‌وکارها معمولاً زمان استفاده از سیستم‌های کامپیوتری بزرگ و مرکزی (Mainframe Computers) را اجاره می‌کردند. این سیستم‌ها خیلی بزرگ و گران بودند و برای شرکت‌ها به‌صرفه نبود که خودشان صاحب این قدرت محاسباتی شوند. در عوض، شرکت‌های بزرگ، سازمان‌های دولتی و دانشگاه‌ها مالک آن‌ها بودند.
با ظهور فناوری میکروپروسسور (Microprocessor)، اندازه و هزینه‌ها به شدت کاهش یافت و کامپیوترهای شخصی (Personal Computers) در دهه ۱۹۸۰ محبوب شدند. ناگهان، کسب‌وکارها توانستند محاسبات را به داخل شرکت بیاورند.
اما حالا که اتصالات پرسرعت فراگیر شده‌اند، روند دوباره برعکس شده: شرکت‌ها دوباره قدرت محاسباتی را از سازمان‌های دیگر اجاره می‌کنند. چرا؟ چون به جای خرید سخت‌افزار گران‌قیمت برای ذخیره‌سازی و پردازش در داخل شرکت، اجاره کردن آن در فضای ابری ارزان‌تر و ساده‌تر است. فضای ابری شبکه‌ای عظیم و متصل از سرورهای قدرتمند است که خدماتی را به کسب‌وکارها و افراد ارائه می‌دهد.
امروز
بزرگ‌ترین ارائه‌دهندگان فضای ابری در آمریکا، شرکت‌هایی مثل Amazon، Google و Microsoft هستند که مزارع عظیمی از سرورها دارند و این خدمات را به کسب‌وکارها اجاره می‌دهند.
برای شرکت‌هایی با نیازهای متغیر (که معمولاً به قدرت محاسباتی زیادی نیاز ندارند، اما گاهی خیلی زیاد لازم دارند)، این روش به‌صرفه است چون می‌توانند فقط به اندازه نیازشان هزینه کنند.
برای ما افراد عادی هم، مدام از خدمات ابری استفاده می‌کنیم. مثلاً فایل‌هایتان را در Google Drive ذخیره می‌کنید به جای کامپیوتر شخصی‌تان—که از خدمات ابری گوگل استفاده می‌کند. یا آهنگ‌ها را در Spotify گوش می‌دهید به جای دانلود کردنشان—که از خدمات ابری آمازون بهره می‌برد.
به طور کلی، هر فعالیتی که “در فضای ابری” انجام می‌شود، یعنی از طریق اتصال اینترنت اتفاق می‌افتد، نه روی خود دستگاه.
اینترنت اشیاء (IoT) و فضای ابری
چون فعالیت‌هایی مثل ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها در فضای ابری انجام می‌شود (نه روی خود دستگاه)، این موضوع تأثیر بزرگی روی IoT گذاشته است.
بسیاری از سیستم‌های IoT از تعداد زیادی حسگر (Sensors) برای جمع‌آوری داده‌ها و تصمیم‌گیری هوشمند استفاده می‌کنند (می‌خواهید بدانید سیستم IoT چطور کار می‌کند؟).
استفاده از فضای ابری برای جمع‌آوری داده‌ها و استخراج بینش (Insights) از آن‌ها مهم است. مثلاً، یک شرکت کشاورزی هوشمند می‌تواند حسگرهای رطوبت خاک را در کانزاس و کلرادو بعد از کاشت دانه‌های یکسان مقایسه کند. بدون فضای ابری، مقایسه داده‌ها در مناطق وسیع خیلی سخت‌تر می‌شود.
فضای ابری همچنین مقیاس‌پذیری بالا (High Scalability) را ممکن می‌کند. وقتی صدها، هزارها یا حتی میلیون‌ها حسگر دارید، گذاشتن قدرت محاسباتی زیاد روی هر حسگر خیلی گران و پرمصرف می‌شود. در عوض، داده‌ها از همه حسگرها به فضای ابری فرستاده شده و آنجا به‌صورت کلی پردازش می‌شوند.
برای بیشتر سیستم‌های IoT، “مغز” سیستم در فضای ابری است. حسگرها و دستگاه‌ها داده جمع می‌کنند و کارها را انجام می‌دهند، اما پردازش، فرمان‌دهی و تحلیل (یعنی بخش “هوشمند”) معمولاً در فضای ابری اتفاق می‌افتد.
آیا فضای ابری برای IoT ضروری است؟
از نظر فنی، خیر. پردازش داده‌ها و فرمان‌دهی می‌تواند به‌صورت محلی (Local) و بدون اتصال اینترنتی به فضای ابری انجام شود. به این روش “محاسبات مه (Fog Computing)” یا “محاسبات لبه (Edge Computing)” می‌گویند که برای برخی کاربردهای IoT کاملاً منطقی است.
اما استفاده از فضای ابری مزایای زیادی برای بسیاری از برنامه‌های IoT دارد. اگر از فضای ابری استفاده نشود، هزینه‌های افزایش‌یافته صنعت را کند می‌کند.
البته، هزینه و مقیاس‌پذیری تنها عوامل نیستند، که ما را به سؤال سخت‌تری می‌رساند…
آیا فضای ابری برای IoT مطلوب است؟
تا اینجا فقط از مزایای فضای ابری برای IoT صحبت کردیم. بیایید اول آن‌ها را خلاصه کنیم و بعد نگرانی‌ها را بررسی کنیم:
- کاهش هزینه‌ها (چه اولیه و چه زیرساختی)
- پرداخت به‌ازای نیاز برای ذخیره‌سازی و محاسبات
- مقیاس‌پذیری و دسترسی بالای سیستم
- افزایش طول عمر حسگرها و دستگاه‌های باتری‌دار
- امکان جمع‌آوری حجم عظیمی از داده‌ها
- هر چیزی با اتصال اینترنت می‌تواند “هوشمند” شود
اما نگرانی‌های واقعی هم وجود دارد:
- مالکیت داده‌ها (Data Ownership): وقتی داده‌هایتان را در سرویس ابری یک شرکت ذخیره می‌کنید، مالک آن داده‌ها شما هستید یا ارائه‌دهنده ابری؟ این برای کاربردهای IoT مثل مراقبت‌های بهداشتی یا خانه‌های هوشمند که داده‌های شخصی دارند، خیلی مهم است.
- قطعی‌های احتمالی (Potential Crashes): اگر اتصال قطع شود یا خود سرویس ابری از کار بیفتد، برنامه IoT کار نمی‌کند. این برای برخی کاربردها مثل کشاورزی هوشمند شاید مشکل بزرگی نباشد، اما برای موارد مرتبط با سلامت یا ایمنی می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
- تأخیر (Latency): ارسال داده به فضای ابری و برگشت دستورات زمان می‌برد. در برخی کاربردهای IoT مثل وسایل نقلیه خودران (Autonomous Vehicles)، این چند میلی‌ثانیه حیاتی است. مثلاً در تصادف قریب‌الوقوع، نمی‌خواهید ماشین منتظر حرف زدن با فضای ابری بماند تا تصمیم بگیرد بپیچد!
پس آیا فضای ابری برای IoT مطلوب است؟ بستگی دارد.
اینترنت اشیاء حوزه وسیعی است و کاربردهای متنوعی دارد. هیچ راه‌حل یکسانی وجود ندارد، پس شرکت‌های IoT باید بر اساس کاربرد خاص خودشان تصمیم بگیرند که آیا فضای ابری برایشان مناسب است یا نه. این یکی از دلایلی است که شرکت من، Leverege، وجود دارد—برای کمک به شرکت‌هایی که می‌خواهند راه‌حل IoT بسازند و کل فرآیند را هدایت کنند.
نتیجه‌گیری
فضای ابری دیگر فقط یک اصطلاح فنی نیست؛ بخش بزرگی از زندگی روزمره و اینترنت اشیاء شده است. از ذخیره فایل‌ها در Google Drive تا پردازش داده‌های حسگرها در مزارع هوشمند، فضای ابری کارها را ساده‌تر، ارزان‌تر و مقیاس‌پذیرتر می‌کند. اما با مزایایش، چالش‌هایی مثل امنیت داده‌ها و تأخیر هم دارد. حالا که می‌دانید فضای ابری چیست و چطور با IoT کار می‌کند، می‌توانید تصمیم بهتری برای پروژه یا کسب‌وکارتان بگیرید!
منبع: iotforall