این روزها شنیدن اخبار استفاده از واقعیت مجازی (VR) در زمینه‌هایی مثل سفر، آموزش، خرید و بازی‌های ویدیویی واقعاً هیجان‌انگیز است. حتی رقابت شرکت‌های بزرگی مثل اپل (Apple) و گوگل (Google) در حوزه واقعیت افزوده (AR) هم توجه همه رو به خودش جلب کرده. اما من که عاشق داستان‌های علمی-تخیلی (Sci-Fi) هستم، نمی‌تونم دلم نخواد که یه واقعیت مجازی واقعی رو تجربه کنم. منظورم اینه که فقط دیدن و شنیدن یه محیط مجازی کافی نیست؛ می‌خوام حس کنم واقعاً اونجام، انگار که توی دنیای واقعی قدم گذاشتم.
به این تجربه می‌گن واقعیت مجازی غوطه‌ور (Immersive VR) و برای رسیدن بهش باید دو چیز اصلی رو کامل کنیم: ادراک (Perception) و تعامل (Interaction).
ادراک (Perception) چیست؟
ادراک به پنج حس اصلی ما یعنی بینایی (Sight)، شنوایی (Sound)، لامسه (Touch)، چشایی (Taste) و بویایی (Smell) برمی‌گرده. توی یه واقعیت مجازی غوطه‌ور، ما باید بتونیم محیط مجازی رو با همه این پنج حس، درست مثل دنیای واقعی، تجربه کنیم.
تعامل (Interaction) چیه؟
فقط حس کردن محیط کافی نیست. برای اینکه واقعاً احساس کنیم اونجاییم، باید بتونیم با اون محیط تعامل داشته باشیم. توی Immersive VR، باید بتونیم اشیا رو دستکاری کنیم و توی محیط حرکت کنیم، درست مثل دنیای واقعی.
یه نکته مهم اینه که ادراک و تعامل مثل دو تا دوست جدانشدنی‌ان و توی واقعیت همیشه یه بازخورد مداوم بین این دو وجود داره. مثلاً وقتی یه توپ رو برمی‌دارید، اول باید ببینید که اونجاست (ادراک)، بعد با دستاتون برش دارید (تعامل). اما وقتی توپ رو لمس می‌کنید، اطلاعات جدیدی به ادراکتون اضافه می‌شه و اگه لازم باشه، تعاملتون رو تنظیم می‌کنید.
چطور به واقعیت مجازی غوطه‌ور برسیم؟
یکی از راه‌های رسیدن به Immersive VR واقعی، تعامل مستقیم با سیستم عصبی انسان‌هاست. با یه رابط مستقیم، می‌تونیم импульس‌های الکتریکی مغز رو به خروجی‌های دیجیتال تبدیل کنیم (برای اطلاعات بیشتر درباره فناوری حسگر مغز (Brain Sensing Tech) تحقیق کنید) و برعکس، ورودی‌های دیجیتال رو به импульس‌های عصبی مصنوعی تبدیل کنیم.
ولی خب، این جور فناوری بیشتر توی داستان‌های علمی-تخیلی دیده می‌شه تا دنیای واقعی! چون هنوز دانش کافی درباره سیستم عصبی نداریم، نمی‌تونیم اون رو در سطح دقیق دستکاری کنیم و کامپیوترهایی با قدرت پردازش داده‌های عظیم هم هنوز آماده نیستن.
برای کوتاه‌مدت، باید روی بهبود شبیه‌سازی پنج حس (یعنی ادراک) و ساخت ابزارهای بهتر برای تعامل تمرکز کنیم. حالا بیاید یه نگاهی به هر کدوم از این حس‌ها بندازیم و ببینیم چرا لامسه (Touch) توی کوتاه‌مدت بیشترین潜力 رو برای بهتر کردن واقعیت مجازی داره.
بینایی (Sight) و شنوایی (Sound)
تا حالا، VR بیشتر روی این دو حس تمرکز داشته. وقتی حرف از واقعیت مجازی می‌شه، همه اول به هدست‌های VR و جنبه بصری فکر می‌کنن. برای صدا هم که دیگه هدفون‌ها و سیستم‌های صدای فراگیر (Surround Sound) حسابی جا افتادن.
همون‌طور که Adrian Cheok، مدیر موسسه Imagineering، می‌گه: «به طور اساسی، صدا و نور فرکانس هستن؛ موج‌محورن و می‌شه اونا رو به بیت‌های دیجیتال تبدیل کرد و توی اینترنت فرستاد.»
ولی حس‌های دیگه یه چالش بزرگ‌ترن.
بویایی (Smell) و چشایی (Taste)
Adrian Cheok می‌گه: «مشکل اصلی حس لامسه، چشایی و بویایی اینه که اینا یه جور حس متفاوتن. برای بویایی، ما مولکول‌ها رو حس می‌کنیم که یه импульس الکتریکی به مغز می‌فرسته… این یه مشکل پیچیده‌ست. برخلاف چشایی که فقط پنج گیرنده داره، دانشمندا تخمین می‌زنن که ما چند هزار نوع گیرنده بویایی مختلف داریم. چطور می‌شه این گیرنده‌ها رو جداگانه تحریک کرد؟»
چشایی و بویایی هر دو مسائل سختی‌ان. یه سری موفقیت‌هایی توی تولید طعم‌های مجازی فقط با سیگنال‌های الکتریکی به دست اومده و شرکت‌هایی مثل VAQSO دارن سعی می‌کنن بو رو به VR اضافه کنن (برای خنده، یه سر به Nosulus Rift توی سریال South Park بزنید!).
هرچند اضافه کردن چشایی و بویایی به VR قطعاً غوطه‌وری رو بیشتر می‌کنه، ولی این دو بیشتر به ادراک ربط دارن و کمترین ارتباط رو با تعامل دارن. برای همین لامسه انقدر مهمه.
لامسه (Touch)
لامسه یه بخش کلیدی برای واقعیت مجازی غوطه‌وره چون برای تعامل لازمه. همون‌طور که گفتیم، برای یه تجربه کامل به هر دو ادراک و تعامل نیاز داریم.
بینایی و شنوایی دو تا از مهم‌ترین بخش‌های ادراک انسانی رو تشکیل می‌دن و فناوری الان اینا رو پوشش داده. ولی هنوز راه خوبی برای تعامل غوطه‌ور با محیط‌های مجازی نداریم و اینجا لامسه وارد بازی می‌شه.
لامسه همین الان برای Immersive VR خیلی نویدبخشه، چون هم خیلی مهمه و هم جای پیشرفت زیادی داره. توی کوتاه‌مدت، بهبود بازخورد لمسی (Haptic Feedback) توی کنترلرهای VR به ما اجازه می‌ده تجربه‌ها و تعامل‌های عمیق‌تری با محیط‌های مجازی داشته باشیم. فراتر از کنترلرها، تحقیقات جالبی هم داره انجام می‌شه؛ مثلاً استفاده از امواج فراصوت (Ultrasound) برای ایجاد حس روی دست‌ها یا استفاده از مواد جدید برای تغییر درک دما.
نتیجه‌گیری
اگه دنبال یه تجربه واقعیت مجازی واقعی هستید، لامسه (Touch) کلید اصلی بعدیه. با پیشرفت فناوری‌های لمسی، نه تنها ادراک ما از دنیای مجازی بهتر می‌شه، بلکه تعاملمون هم واقعی‌تر می‌شه. پس بیاید منتظر بمونیم و ببینیم چطور لامسه می‌تونه VR رو به سطح بعدی ببره!
منبع: iotforall